enzym proteolityczny, zwany także proteazą, proteinazą lub peptydazą, dowolny z grupy enzymów, które rozbijają długie łańcuchowe cząsteczki białek na krótsze fragmenty (peptydy) i ostatecznie do ich składników, aminokwasów. Enzymy proteolityczne są obecne w bakteriach, archeach, niektórych rodzajach glonów, niektórych wirusach i roślinach; są one najbardziej obfite jednak u zwierząt.,

istnieją różne rodzaje enzymów proteolitycznych, które są klasyfikowane według miejsc, w których katalizują rozszczepienie białek. Dwie główne grupy to egzopeptydazy, które celują w końcowe końce białek i endopeptydazy, które celują w miejsca wewnątrz białek. Endopeptydazy wykorzystują różne mechanizmy katalityczne; w tej grupie są endopeptydazy asparaginowe, endopeptydazy cysteinowe, endopeptydazy glutaminowe, metaloendopeptydazy, endopeptydazy serynowe i endopeptydazy treoninowe., Termin oligopeptydaza jest zarezerwowany dla tych enzymów, które działają konkretnie na peptydy.

wśród najbardziej znanych enzymów proteolitycznych są te, które znajdują się w przewodzie pokarmowym. W żołądku materiały białkowe są atakowane początkowo przez endopeptydazę żołądkową znaną jako pepsyna. Gdy materiał białkowy jest przekazywany do jelita cienkiego, białka, które są tylko częściowo trawione w żołądku, są dalej atakowane przez enzymy proteolityczne wydzielane przez trzustkę. Enzymy te są uwalniane w jelicie cienkim z nieaktywnych prekursorów wytwarzanych przez komórki acynarne trzustki., Prekursorami są Trypsynogen, chymotrypsynogen, proelastaza i prokarboksypeptydaza. Trypsynogen jest przekształcany w endopeptydazę zwaną trypsyną przez enzym (enterokinazę) wydzielany ze ścian jelita cienkiego. Trypsyna aktywuje następnie prekursory chymotrypsyny, elastazy i karboksypeptydazy. Kiedy enzymy trzustkowe stają się aktywowane w jelicie, przekształcają białka w wolne aminokwasy, które są łatwo wchłaniane przez komórki ściany jelita., Trzustka wytwarza również białko zwane trzustkowym inhibitorem wydzielniczym trypsyny, które wiąże się z trypsyną i blokuje jej aktywność. Uważa się, że w ten sposób trzustka chroni się przed autodigestion.