początki koncertu

słowo koncert przysporzyło problemów historykom muzyki, którzy interesowali się pochodzeniem słowa, ponieważ w ciągu wieku od pierwszych znanych zastosowań w muzyce, na początku XV wieku, nabrało dwóch znaczeń, które wydawałyby się wzajemnie wykluczać. Jednym ze znaczeń wciąż obecnych w języku włoskim jest słowo ” zgoda „lub, jak w języku angielskim, bycie „na koncercie”.”Drugim jest” konkurować ” lub „kontestować”, od łacińskiego concerto,- are,- atus („walczyć”)., Prawdopodobnie od tego samego łacińskiego słowa pochodzą takie pokrewne terminy, jak włoskie conserto, concertato i concertante, hiszpańskie concierto, Francuskie concert i concertant oraz angielskie consort. Jednak właśnie to podwójne znaczenie stanowi najbardziej namacalny wątek jedności w całej czterowiecznej historii koncertu w jego różnych formach. Innymi słowy, koncert, niezależnie od jego formy, ujawnia nieustanną potrzebę rozstrzygania antytetycznych idei zgody i rywalizacji., Balans między konkursem a concordem jest szczególnym rozwiązaniem problemu różnorodności w jedności, który należy rozwiązać we wszystkich dynamicznych formach sztuki.

w XVI wieku słowo koncert miało kilka znaczeń. Już w 1519 w Rzymie odnosił się po prostu do grupy wokalnej lub instrumentalnej (un concerto di voci in musica). Do roku 1551 używano go z implikacjami tekstury Muzycznej, w szczególności kontrastu głosu sopranowego z basem i altem („soprano in concerto col basso & alto”)., Do 1565 roku słowo concertato było używane zarówno w odniesieniu do głosów, jak i instrumentów. Do 1584 roku Wenecki tytuł „Musica … per cantar e sonar in concerti” przyniósł znaczenie prezentacji grupowych lub koncertów.

chociaż w 1578 roku „concerti” oznaczało samą muzykę, zarówno na głosy, jak i instrumenty (a nie wykonawców czy koncerty), pierwszy formalny tytuł muzyczny tego typu pojawił się w 1587 roku., To były koncerty … a 6-16 voci (Concertos…in 6 do 16 części), zbiór muzyki wokalnej i instrumentalnej autorstwa weneckiego kompozytora Andrei Gabrieli i jego bratanka Giovanniego Gabrieli. Nie wiadomo, czy przed 1621 r. nadano muzyce stricte instrumentalnej formalny tytuł koncert, a wtedy słowo to oznacza zarówno „uzgodniony”, jak i ” grający razem „i” rozwinięty technicznie.,”Tym tytułem, ze znaczącymi implikacjami nowego stylu – wirtuozowskiego solisty-jest Sonate concertate in Stilo moderno (Sonaty uzgodnione w stylu nowoczesnym) włoskiego Dario Castello, zbiór na skrzypce i na fagot, który rozwija się na partii basso continuo. (Basso continuo, stałe urządzenie muzyki barokowej, wymaga niskiego, podtrzymywalnego instrumentu-np. wiolonczela, viola da gamba, fagot-grającego na linii basowej, plus jeden lub więcej instrumentów akordowych-np. klawesyn, organy, lutnia-które improwizują Harmonie powyżej linii basowej., Małe liczby, lub figury, są często umieszczane nad muzyką linii basowej jako przewodnik po harmonii—stąd termin figured bass.)

w tych wczesnych, luźno zatytułowanych kolekcjach Gabrieli i Castello można znaleźć co najmniej pięć środków niezgody lub sprzeciwu, które później zostały ściśle utożsamione ze stile concertato lub concerto., Wymienione w ich przybliżonej kolejności ewolucji, obejmują opozycję między głosami i instrumentami; między jednym chórem a drugim (czy to głosów czy instrumentów); między podstawowym basso continuo i jego melodycznym opracowaniem; między prostymi, prostymi partiami a bardziej dekoracyjnymi, wirtuozowskimi partiami; a także między dwoma lub więcej głosami lub partiami instrumentalnymi zaangażowanymi w grę naśladowczą lub motywacyjną.

na przestrzeni półtora wieku w epoce baroku słowo koncert zmieniło się z szerokiego ogólnego terminu stosowanego na kilku poziomach muzycznych na dość specyficzne określenie, którego znaczenie miało dwa zmysły: zespół instrumentalny i strukturę lub proces muzyczny., Tak więc we Wczesnobarokowych koncertach Gabrielisa tytuł odnosił się do zbioru motetów kościelnych (łacińskie kompozycje chóralne) i madrygałów (podobne włoskie kompozycje) na sześć do 12 głosów w jednym lub dwóch chórach, Bez i z instrumentami; utwór na osiem głosów imitujący bitwę; i „Ricercar per sonar” na osiem instrumentów (ricercar jest utworem często opartym na imitacji melodycznej; sonar oznacza grę instrumentalną)., Dla kontrastu ponad 460 późnobarokowych „Concerti” skomponowanych przez włoskiego Antonio Vivaldiego z pierwszej połowy XVIII wieku to utwory czysto instrumentalne, najczęściej trzyczęściowe cykle (fast-slow-fast–NA od jednego do czterech solistów i smyczków z innymi instrumentami orkiestrowymi lub bez nich.

w tym samym i pół wieku nastąpiło podobne zawężenie definicji w dwóch ściśle powiązanych terminach: sonata i sinfonia. Zanim sonata, sinfonia i koncert stały się jasno określone i osiągnęły stopień wzajemnego wykluczenia, często nakładały się na siebie, a czasem nawet były zrównane w znaczeniu., Na przykład pełny tytuł na jednym manuskrypcie muzycznym włoskiego Alessandro Stradelli brzmi: Sonata di viole, cioé per concerto grosso di viole, concertino di due violino e leuto (Sonata na Wiolonczele, czyli na pełne dopełnienie wiolonczel i małą grupę dwóch: skrzypiec i lutni). Sinfonia per violini e bassi a due concertini distinti (Sinfonia na skrzypce i basy w dwóch odrębnych grupach). Wiele tak zwanych sonat trąbkowych z tego samego okresu, zwłaszcza tych Domenico Gabrielli i Giuseppe Jacchini, po prostu zrównuje te trzy terminy bez rozróżnienia., Kiedy Tommaso Antonio Vitali zatytułował swoje Opus 4 Concerto di sonate … (wydane w 1701 roku), najwyraźniej miał na myśli jedynie „zbiór sonat”, bo była tylko część skrzypcowa, część basso continuo i część koncertowa wiolonczeli, która tak często rozwijała się na basso continuo., Ale później, gdy” koncert „został przekreślony z klawesynu solo przez niemieckiego kompozytora Johanna Davida Heinichena, skopiowany pośmiertnie w 1731 roku, a w jego miejsce wpisano” Sonatę”, prawdopodobnie chodziło o wybór tytułu bardziej identyfikowanego z instrumentem wykonującym, choć utwór mógł być przepisywany z koncertu.

nic więc dziwnego, że nawet cechy najbardziej zasadniczo utożsamiane z koncertem można znaleźć w utworach innych tytułów. Giovanni Gabrieli napisał utwory dla aż pięciu przeciwstawnych chórów instrumentów pod tytułem ” Sonata.,””Sonaty” niemieckich kompozytorów Johanna Josepha Fuxa i Georga Muffata mają fragmenty oznaczone ” T. ” I ” S. ” dla grup tutti i solistów, a zasada kontrastu tutti-soli nadal silnie działa w klasycznych symfoniach Josepha Haydna i Wolfganga Amadeusa Mozarta. Te wzajemne wpływy są ważnym przypomnieniem, że jakakolwiek pełna historia idei koncertu musi uwzględniać nie tylko koncerty w literaturze, ale także wiele utworów z innymi tytułami., Jednak w bardziej zwięzłym, encyklopedycznym podsumowaniu trzeba być blisko ewolucji samego terminu koncert, a w obserwowaniu tego, jak słowo nabrało definicji, ma realne znaczenie. Ewolucja słowa w efekcie ujawnia własne rozwijające się jego koncepcje. Koncert był ostatnim z trzech terminów (sonata, sinfonia, koncert), które osiągnęły jednoznaczną definicję. Po części stało się tak dlatego, że słowo najpierw musiało uwolnić się od pierwotnego skojarzenia z muzyką zarówno na głosy, jak i instrumenty.